Jednostka ładunkowa – definicja, rodzaje i sposoby składowania

By skutecznie planować funkcjonowanie łańcuchów dostaw oraz procesów magazynowych, warto podjąć świadome decyzje na temat wykorzystywanych w ich ramach jednostek ładunkowych. Co oznacza ten termin? Jakie rodzaje jednostek ładunkowych się wyróżnia i jak się je przechowuje?

Jednostka ładunkowa to fundamentalne pojęcie ułatwiające opis, planowanie i zarządzanie składowaniem i transportem towarów w logistyce. Jak definiuje się ten termin? Jakie elementy mogą składać się na jednostkę ładunkową i jakie większe całości mogą one tworzyć? Jakie rodzaje jednostek ładunkowych można wyodrębnić oraz w jaki sposób najczęściej przechowuje się je w obiektach magazynowych?

Jednostka ładunkowa - definicja

Pojęcia „jednostka ładunkowa” używa się w logistyce jako nazwy podstawowego elementu, który w danym magazynie czy łańcuchu dostaw ulega transportowi i składowaniu. Na jednostkę ładunkową składać się może różna liczba towarów połączonych w jedną zwartą, zabezpieczoną przed rozpakowaniem całość. Według Encyklopedii Zarządzania jednostkę ładunkową można zdefiniować także jako pewną liczbę opakowań ładunku, które zestawione są w jedną całość przy wykorzystaniu pomocniczych środków wiążących lub urządzeń transportowych, w taki sposób, aby zapewnić:

• trwałość jej kształtu,

• wymiarów

• i zawartości

– od miejsca jej zestawienia przez cały łańcuch transportowy aż do momentu rozformowania. Podstawowym celem standaryzacji i tworzenia jednostek ładunkowych jest zwiększenie efektywności składowania i transportu towarów oraz ułatwienie planowania procesów magazynowych.

Podział jednostki ładunkowej

Podział jednostek ładunkowych w logistyce jest elastyczny i dostosowywany do konkretnej sytuacji oraz potrzeb łańcucha dostaw. W niektórych przypadkach jednostka ładunkowa może składać się z mniejszych opakowań i tworzyć większe całości. Prześledźmy logiczny podział jednostki ładunkowej na przykładzie ciasteczek sprzedawanych na opakowania po kilkanaście sztuk:

• Jednostka konsumpcyjna to pojedyncze ciasteczko;
• Jednostka sprzedaży to najmniejsza jednostka produktu, jaką konsument może zakupić detalicznie – w tym przypadku opakowanie ciasteczek;
• Jednostka dostawcza to zbiorcze opakowanie jednostek sprzedaży, np. karton mieszczący kilka-kilkanaście pojedynczych opakowań ciasteczek;
• Jednostka kompletacji zamówień to najmniejsza z punktu widzenia obsługi magazynu „zamawialna” jednostka ładunku; może być tożsama z jednostką dostawczą (karton ciasteczek) lub łączyć ich kilka w większą całość (paleta);
• Warstwa – używana w przypadku stosunkowo niewielkich jednostek kompletacji zamówień do obliczeń, ile ich zmieści się obok siebie na palecie tworząc jedną warstwę.

Rodzaje jednostek ładunkowych

Rodzaje jednostek ładunkowych można wyodrębniać na kilku wymiarach. Przykładowo, ze względu na specyfikę składających się na jednostkę ładunkową produktów, sposób ich formowania w większe całości oraz liczbę przewidzianych użyć nośnika ładunku można wyróżnić jednostki ładunkowe, których bazę stanowią:

• Palety – wielorazowe drewniane (najczęściej), papierowe, plastikowe, gumowe lub metalowe nośniki ładunku w standardowych wymiarach (najczęściej 1200x800 mm) przystosowane: do składowania i transportu opakowań i produktów w formie ciał stałych oraz do podejmowania przez wózki widłowe;
• Skrzyniopalety – wykonane ze zróżnicowanych materiałów i przystosowane do obsługi przez wózki widłowe pojemniki wielokrotnego użytku wykorzystywane do grupowania i zabezpieczania występujących luzem produktów;
• Pojemniki wielorazowe – różnorodne, dopasowane do specyfiki konkretnych produktów opakowania zbiorcze stosowane przede wszystkim w procesie magazynowania drobnych ładunków w formie ciał stałych;
• Beczki – wielorazowe pojemniki służące do składowania i ochrony materiałów sypkich bądź płynnych;
• Torby – jednorazowe pojemniki służące do przechowywania, ochrony i przewozu materiałów sypkich;
• Kartony – jednorazowe pojemniki służące w dystrybucji do łączenia i ochrony mniejszych ładunków.

Z perspektywy obsługi większych wolumenów dostaw wyodrębnić można natomiast następujące rodzaje jednostek ładunkowych:

• paletowe jednostki ładunkowe – przyjmujące formę spaletyzowanych ładunków towary umieszczone i zabezpieczone na odpowiedniej platformie, która przeznaczona jest do przenoszenia i składowania towarów mniejszych lub równych swojej wielkości;
• pakietowe jednostki ładunkowe – formowane bez użycia palet, powtarzalne jednostki ładunkowe o nieznormalizowanych wymiarach, składające się z co najmniej kilku sztuk określonego towaru scalonych ze sobą przy użyciu różnego rodzaju środków wiążących (ładunek spakietyzowany);
• kontenerowe jednostki ładunkowe – jednostki formowane z ładunków umieszczonych wewnątrz kontenerów – uniwersalnych, zamykanych pojemników wielokrotnego użytku, których konstrukcja stanowi zamkniętą przestrzeń.

Sposoby składowania jednostek magazynowych

W zależności od specyfiki jednostek ładunkowych – przede wszystkim ich wymiarów i masy – do ich składowania w obiektach logistycznych dobiera się odpowiednie sposoby przechowywania:

• stanowiące mniejsze części jednostek ładunkowych pojedyncze produkty przechowuje się najczęściej w regałach półkowych w różnego rodzaju pojemnikach;
• paletowe jednostki ładunkowe trafiają najczęściej na systemy regałowe ze standardowymi miejscami paletowymi, a w niektórych przypadkach są one składowane bezpośrednio na posadzce;
• ponadgabarytowe pakietowe jednostki ładunkowe są odkładane najczęściej na regały wspornikowe bądź bezpośrednio na posadzkę w wyznaczonych strefach.

Efektywne zarządzanie jednostkami ładunkowymi stanowi kluczowy element skutecznej logistyki, przyczyniający się do usprawnienia procesów magazynowych i transportowych. Dlatego też dostosowanie jednostek ładunkowych do specyfiki produktów i łańcucha dostaw jest niezbędne dla maksymalizacji wydajności podejmowanych działań.